รินทราย แก้วมณีวัฒน์ : ‘มะเร็ง’ มรดกพลิกชีวิต

“มะเร็งเป็นโรคสำหรับคนพิเศษ
ที่มีไว้ทดสอบ ‘จิตใจ’ ของเรา
และเมื่อเราก้าวข้ามมันมาได้
เราก็คือคนพิเศษ…”

ครูฟิล์ม-รินทราย แก้วมณีวัฒน์ นักวิชาการศึกษาชำนาญการ มหาวิทยาลัยบูรพา เจ้าของสถาบันโยคะ The Artists Yoga Shala และ Dance Instructor จาก Zumba Instructor Network วัย 41 ปี อดีตผู้ป่วยมะเร็งเต้านมชนิดที่มีตัวรับฮอร์โมนเป็นบวกระยะ 2 หนึ่งในมรดกทางพันธุกรรมที่เธอไม่อาจปฏิเสธ

“เท่าที่เคยทราบมา มะเร็งเต้านมนั้นจะถ่ายทอดพันธุกรรมมาจากทางฝั่งแม่มากกว่าฝั่งพ่อ แต่สำหรับฟิล์มนั้นไม่ต้องลุ้นเลย เพราะไม่ว่าจะเป็น ‘อา’ ซึ่งเป็นน้องสาวพ่อ หรือ ‘น้า’ ซึ่งเป็นน้องสาวแม่ ต่างก็เคยเป็นมะเร็งเต้านมแล้วทั้งนั้น โดยคุณอาเป็นมะเร็งเต้านมตั้งแต่ปี 2548 หลังการผ่าตัดแล้วก็ยังใช้ชีวิตปกติจนถึงปัจจุบัน สำหรับคุณน้า แม้จะเป็นมะเร็งเต้านมทีหลังฟิล์ม แต่มาเจอในระยะ 4 แล้ว ทำให้ยิ่งรักษายาก สุดท้ายท่านก็จากไปเมื่อ 2 ปีที่แล้ว นี่เองที่ทำให้ฟิล์มเชื่อมาตลอดว่า ตัวเองมีเซลล์มะเร็งที่เป็นเหมือนสารตั้งต้นอยู่ในตัวมาตั้งแต่เกิด เมื่อมีปัจจัยบางอย่างไปกระตุ้นถูกจุด ไม่ว่าจะเป็นการดำเนินชีวิต อาหาร ความเครียด สภาพแวดล้อม ฯลฯ มะเร็งก็เกิดขึ้นได้ไม่ยาก”

เรียกคืน ‘ความมั่นใจ’ ที่หายไป

“หลังกลับมาจากอินเดียได้ไม่นาน ก็ถึงเวลาที่เราอยากจะเรียกคืนความมั่นใจที่หายไปกว่า 2 ปี คืนมา นั่นก็คือหน้าอกข้างซ้าย ด้วยตอนที่ผ่าตัดเต้านมทิ้งนั้น ฟิล์มบอกให้คุณหมอช่วยผ่าตัดแบบพร้อมที่จะเสริมสร้างให้ด้วย คุณหมอก็คว้านเนื้อตรงกลางออก เหลือไว้เพียงเต้าที่มีปล่องเหมือนภูเขาไฟ และคุณหมอแนะนำให้รอ 2 ปีเพื่อให้แผลเข้าที่ก่อน

“พอครบกำหนด เราก็ไปหาคุณหมอตามนัด โดยคุณหมอแจ้งไว้ว่าจะมีการผ่าตัดร่วมกับคุณหมออีกท่านหนึ่ง แต่จนแล้วจนรอดคุณหมอก็หาคิวตรงกันไม่ได้สักที เพราะติดธุระบ้าง ต้องเดินทางไปต่างประเทศบ้าง ฯลฯ ระหว่างที่รอคอยอย่างไม่มีกำหนดอยู่นั้น เราจึงลองเสิร์ชคำว่าเสริมสร้างเต้านมใน Google ไปเรื่อยๆ แล้วเจอคุณหมอท่านหนึ่งซึ่งเรารู้สึกคุ้นหน้าท่านมาก

“นึกไปนึกมาก็จำได้ว่า อ๋อ หมอคนนี้นี่เองที่จบจากประเทศอิตาลี คนที่รักษาพี่แหวน ธิติมา คนที่เราเจอใน google ในวันแรกที่เรารู้ว่าตัวเองเป็นมะเร็ง และอยากจะไปรักษากับเขา พอรู้ว่าคุณหมอชื่อ นายแพทย์วิษณุ โล่ห์สิริวัฒน์ เราก็ตามหาตัวเลยจนได้มาเจอเพจ เพื่อสองเต้าที่เท่ากัน by DrBua ดีใจมาก รีบกดติดตามทันที หลังจากนั้นก็ได้มีโอกาสรู้จักพูดคุยกับพี่ๆ ที่เคยเป็นผู้ป่วยของคุณหมอหลายๆ คน จนได้คำแนะนำให้ไปพบคุณหมอ

วันที่สองเต้ากลับมาเท่ากัน

“สามเดือนผ่านไป ก็ถึงวันผ่าตัดย้ายไขมันที่หน้าท้องไปเสริมสร้างเต้านมด้านขวา ซึ่งใช้เวลากว่า 6 ชั่วโมงเต็ม เราตื่นมาพร้อมหน้าอกใหม่ที่รอคอย แต่ต้องนอนพักฟื้นอยู่บนเตียงนานกว่า 2 สัปดาห์ คุณหมอไม่อนุญาตให้ลงจากเตียงเลย เนื่องจากเราเสริมสร้างเต้านมด้วยเทคนิค TRAM flap (Transverse Rectus Abdominis Myocutaneous flap) ก็คือ การนำกล้ามเนื้อและผนังหน้าท้องมาใช้เพื่อเสริมสร้างเต้านม จึงต้องผ่าตัดตั้งแต่เอวซ้ายถึงเอวขวา เพื่อเปิดผนังหน้าท้องและมีการเย็บท้องหลายชั้น รวมถึงเย็บเส้นเลือดต่อกัน

“แต่นอนได้ไม่ถึง 2 สัปดาห์ ก็ขอคุณหมอลงมาเดินข้างเตียง เพราะทนนอนดูขาตัวเองลีบเล็กลงทุกวันไม่ไหวแล้ว คุณหมอก็อนุญาต แต่ทันทีที่เท้าเราแตะพื้น มันเหมือนไฟช็อตแปร๊บบบบบ… น้ำตาไหลออกมาทันที ตอนนั้นแหละที่เราสัญญากับตัวเองว่า ชาตินี้ฉันจะไม่ขี้เกียจเดินเด็ดขาด

“ร่างกายของเราตอนนั้นไม่ต่างอะไรจากรถที่มันจอดนิ่งๆ มาเป็นเวลานาน พอสตาร์ทเครื่องได้ มันก็ยังต้องใช้เวลาอีกสักพักเลยกว่าจะกลับมาเป็นปกติ จำได้ว่าแค่เดินเข้าห้องน้ำไม่เกิน 10 ก้าว เราเหนื่อยเหมือนวิ่งมาราธอนเลย เวลาเดินก็เหมือนคนแก่ ต้องก้มตัวเดินไปเรื่อยๆ เพราะตึง ปวดหลัง พยาบาลต้องเอา Triflow (Tri ball incentive spirometer) ซึ่งเป็นเครื่องบริหารปอดชนิดควบคุมการไหลเข้าของอากาศมาให้เราเป่าทุกวัน เพราะตอนผ่าตัดเราสลบไป 6 ชั่วโมง การทำงานของปอดและหัวใจก็จะไม่ปกติ นอกจากนี้ เราก็พยายามหาวิธีที่ทำให้ปอดและหัวใจกลับมาทำงานให้ปกติเร็วที่สุด ด้วยการฝึกหายใจแบบโยคีเหมือนตอนที่เราไปเรียนโยคะที่อินเดีย ด้วยเทคนิคปราณายามะ (Pranayama) และร้องเพลงเพื่อบริหารปอดไปด้วย

“หลังพักฟื้นผ่านไป เราก็กลับมาทำงานตามปกติ แถมยังไปสอนโยคะอีกด้วย แม้จะยังเดินเหมือนคนแก่อยู่กว่า 2 เดือนเต็มก็ตาม กระทั่ง 6 เดือนผ่านไป เราก็เริ่มทำสะพานโค้งได้ และเริ่มกลับมาใช้ชีวิตปกติ

“แต่หลังจากนั้นไม่นานก็เกิดปัญหากับเต้านมข้างที่ทำมา เพราะมันแข็งขึ้นมาเป็นไต เป็นก้อน พอไปเอกซเรย์ แมมโมแกรมตามที่หมอนัด ปรากฏว่ามันเป็นก้อนไขมันตาย หมอก็ถามว่า อยากเอาออกไหม หมอเอาออกให้ เราก็บอกว่า ได้ค่ะ

“หลังตัดก้อนมะเร็งออกไปและย้ายไขมันไปทำนม นั่นจึงเป็นการผ่าตัดครั้งที่ 3 และ 4 ในชีวิต คือ ตัดก้อนไขมันที่ตายออกไป 2 จุดที่เต้านมข้างขวา และลดขนาดข้างซ้าย ยกกระชับ ตัดปานนม เพื่อให้ได้เต้านมสองข้างที่สมดุลกันที่สุด ซึ่งคุณหมอทำให้ฟรีทั้งหมดเลย”

ไม่มีใครอยากใส่เสื้อคอกลมไปตลอดชีวิต

“ที่ผ่านมาคนมักจะถามว่า ทำไมเราต้องไปเสริมหน้าอกด้วย ไม่กลัวมะเร็งจะกลับมาเหรอ บอกตรงๆ ว่าคำถามนี้ เราก็อธิบายไม่ถูกหรอก ต้องลองให้คนถามมีนมข้างเดียวดู…ถึงจะรู้ ด้วยความที่เราเป็นผู้หญิง การมีนมข้างเดียว มันเหมือนมีดกรีดที่หัวใจอยู่ ที่สำคัญหน้าอกของเราไม่ได้เล็ก ทำให้การมีนมข้างเดียว มันไม่บาลานซ์ และการใส่ก้อนเต้านมเทียมก็ทดแทนไม่ได้ ยิ่งทำให้เราไม่มั่นใจ เสียบุคลิกเข้าไปใหญ่

“เพื่อนคนหนึ่งที่เป็นมะเร็งเต้านมเคยพูดไว้ว่า เราไม่สามารถใส่เสื้อคอกลมไปตลอดชีวิต คำพูดนี้มันโดนใจคนมีนมข้างเดียวมาก เพราะเวลาที่เราไปงานเลี้ยงหรือไปงานแต่งงานของเพื่อน แน่นอนว่าเราก็อยากแต่งตัวสวยๆ เหมือนคนอื่นบ้าง จะให้เรามาใส่เสื้อปิดคออยู่ตลอดเวลาเพื่อไม่อยากให้ใครรู้ว่ามีนมข้างเดียวก็คงไม่ได้

“ยิ่งในบทบาทของครูโยคะ เวลาที่เราต้องสอนลูกศิษย์ เราต้องก้มๆ เงยๆ อยู่ตลอดเวลา แน่นอนว่า ก้อนเต้านมเทียม มันไม่สามารถอยู่ในตำแหน่งที่ควรจะอยู่ได้ตลอดเวลา บางทีเราต้องเอามือของเรากดมันลงอยู่เรื่อยๆ มันก็เสียบุคลิก บางท่าโยคะก็ทำให้นักเรียนเห็นหมดเลย ยิ่งทำให้เราไม่มั่นใจหนักขึ้นไปอีก สิ่งเหล่านี้ ต่อให้อธิบายอย่างไรก็คงไม่เข้าใจ จนกว่าเขาจะมีนมข้างเดียว นั่นแหละเขาจึงจะรู้ซึ้ง…”

มุมมองต่อมะเร็งในวันนี้

“ไม่มีใครไม่กลัวความตาย ฟิล์มเองก็เป็นหนึ่งในนั้น แม้วันนี้จะผ่านมากว่า 5 ปีแล้ว แต่ถามว่ายังกลัวมะเร็งไหม ฟิล์มก็ยังกลัวมะเร็งนะ เพียงแต่เราคิดว่าเรารับมือได้ ถ้ามันกลับมาอีกรอบ เพราะอย่างน้อยครั้งนี้เรามีประสบการณ์และความรู้ที่คอยรับมือกับมัน ฉะนั้น หากมะเร็งกลับมา ก็แค่สู้กันไปให้ถึงที่สุด เพราะเมื่อวาระสุดท้ายมาถึง เราก็จะไม่เสียดาย เพราะเราทำอย่างดีที่สุดแล้ว

“ฟิล์มรู้สึกว่า คนที่กลัวมะเร็งจนเกินไป เพราะเขาลืมความจริงข้อหนึ่งว่า ไม่มีใครบนโลกนี้ไม่ตายหรอก แต่จะตายอย่างไร ตายเมื่อไรเท่านั้นเอง ฉะนั้น สิ่งสำคัญที่จะก้าวข้ามมะเร็ง คือ ต้องเอาชนะความกลัวที่อยู่ในใจเราให้ได้เสียก่อน ไม่มีอะไรในโลกนี้จะยากไปกว่าการเอาชนะใจตัวเองอีกแล้ว แต่เมื่อไรที่เราเอาชนะใจตัวเองได้ ทุกอย่างก็จะง่ายไปหมด แม้แต่มะเร็งก็ตามเถอะ

“ทุกวันนี้ นอกจากจะขอบคุณตัวเองที่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอจนเป็นเหมือนบุญเก่าสะสมไว้ใช้ในยามป่วย ซึ่งช่วยให้เราฟื้นตัวเร็ว พร้อมที่จะรับมือกับการรักษาและโรคที่เป็นแล้ว ฟิล์มก็มักจะขอบคุณมะเร็งอยู่บ่อยครั้งที่มาเตือนสติเราให้เราได้ตระหนักว่า เราควรใช้ชีวิตต่อไปอย่างไร เพราะเวลาของเรานั้นแสนสั้น เอาเวลาที่จะหงุดหงิดกับคนหรือเครียดกับสิ่งต่างๆ ไปหาความสุขใส่ตัวและอยู่กับคนที่เรารักดีกว่า…คุ้มค่ากว่าเยอะ