อยากทราบว่าสูตรเคมีบำบัดมะเร็งเต้านมที่เรียกว่า ‘สูตรน้ำแดง’ และ ‘น้ำขาว’ คืออะไร

เคมีบำบัดมะเร็งเต้านม ‘สูตรน้ำแดง’ เป็นยาเคมีบำบัดที่มี Anthracycline เป็นส่วนประกอบหลัก ได้แก่ ยาสูตร AC หรือ EC, สูตร FAC หรือ FEC สามารถใช้ได้ในมะเร็งเต้านมทุกประเภท โดยผลข้างเคียงที่พบบ่อย ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บปาก ผมร่วง กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง และเกล็ดเลือดต่ำ

ส่วนเคมีบำบัดมะเร็งเต้านม ‘สูตรน้ำขาว’ เป็นยาเคมีบำบัดที่มี Taxane เป็นส่วนประกอบหลัก ได้แก่ ยาสูตร Paclitaxel หรือ Docetaxel ยาสูตร TC นี้สามารถใช้ได้ในมะเร็งเต้านมทุกประเภท โดยผลข้างเคียงที่พบบ่อย ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน (แต่น้อยกว่ายาสูตรน้ำแดง) ผมร่วง และกดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง และเกล็ดเลือดต่ำ รวมทั้งมีอาการชาปลายมือปลายเท้าอีกด้วย

นอกจากสูตรน้ำแดงและน้ำขาวแล้ว ก็ยังมีเคมีบำบัดสูตรอื่นๆ อีก เช่น สูตร oral CMF ซึ่งเป็นยาเคมีสูตรเก่าที่ใช้ในสมัยก่อน ปัจจุบันไม่ค่อยนิยมใช้สูตรนี้แล้ว เนื่องจากระยะเวลาการรักษานานถึง 6 เดือน เมื่อเทียบกับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดสูตรใหม่

ยาเคมีบำบัดที่กล่าวมาข้างต้นทั้งหมดเป็นยาเคมีบำบัดที่ใช้ในการรักษาเสริมก่อนหรือหลังการผ่าตัด โดยยาเคมีบำบัดในการรักษาระยะแพร่กระจายมักใช้เป็นยาเดี่ยว (single chemotherapy) มากกว่ายาแบบหลายตัวร่วมกัน (combination chemotherapy) ซึ่งยาสูตรที่นิยมใช้กันในปัจจุบัน ได้แก่ สูตร AC หรือ EC, สูตร FAC หรือ FEC, สูตร TC ในรายที่มะเร็งมีโอกาสกลับเป็นซ้ำมาก เช่น ก้อนใหญ่ มีการกระจายไปที่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ นิยมรักษาด้วยยาเคมีสูตร AC หรือ EC แล้วตามด้วยยาสูตร Paclitaxel หรือ Docetaxel ระยะเวลาการรักษานาน  6 เดือน เป็นต้น

รศ. พญ.นภา ปริญญานิติกูล
อายุรแพทย์มะเร็งวิทยา หน่วยมะเร็งวิทยา
ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย