การรักษามะเร็ง เช่น การฉายแสง หรือการให้เคมีบำบัด มีผลต่อสมรรถภาพทางเพศหรือไม่?

A : การรักษาด้วยการฉายแสงมีผลต่อการลดลงของสมรรถภาพทางเพศได้ โดยเฉพาะถ้าฉายแสงบริเวณช่องท้องด้านล่าง ซึ่งอาจมีผลต่อรังไข่หรืออัณฑะ ทำให้เกิดความเสียหาย จนไม่สามารถแบ่งตัวสร้างฮอร์โมนได้ตามปกติ ทำให้มีภาวะสมรรถภาพทางเพศลดลง ไม่สามารถมีบุตรได้ 

สำหรับยาเคมีบำบัดนั้น เนื่องจากกลไกการออกฤทธิ์จะเฉพาะเจาะจงต่อเซลล์ที่มีการแบ่งตัวเร็ว ทั้งเซลล์ของรังไข่และเซลล์ของอัณฑะต่างก็เป็นเซลล์ที่แบ่งตัวเร็ว ดังนั้น การรักษาด้วยยาเคมีบำบัดจึงทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์ดังกล่าว และส่งผลต่อการลดลงของฮอร์โมนเพศ ทำให้พบสมรรถภาพทางเพศลดลงได้ อุบัติการณ์การเกิดภาวะนี้มีความแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับอายุ ชนิดของยาเคมีบำบัด และระยะเวลาที่ได้ยาเคมีบำบัด

อาการที่พบ เช่น ขาดประจำเดือนหรือประจำเดือนหมดเร็วก่อนกำหนดในเพศหญิง หรือความรู้สึกทางเพศลดลงในเพศชาย รวมทั้งเกิดภาวะมีบุตรยากทั้งสองเพศได้ อย่างไรก็ตาม หลังการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด ภาวะดังกล่าวจะกลับมาเป็นปกติได้หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับอายุ ชนิดของยาเคมีบำบัด และระยะเวลาที่ได้ยาเคมีบำบัดเช่นกัน

อาจารย์แพทย์หญิงนภา ปริญญานิติกูล
อายุรแพทย์มะเร็งวิทยา หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย