หลังจากให้คีโมแล้วรู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน พะอืดพะอม เกิดจากสาเหตุอะไร และควรรับประทานอะไรแก้ดี?

A: อาการคลื่นไส้อาเจียนที่เกิดหลังได้รับยาเคมีบำบัดเกิดได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่ ผลข้างเคียงจากยาเคมี ผลข้างเคียงจากยาที่ให้ก่อนยาเคมีบำบัดโดยเฉพาะสเตียรอยด์ และด้านจิตใจ ขอแบ่งตอบเป็นข้อๆ นะคะ

1. คลื่นไส้อาเจียนจากผลข้างเคียงจากยาเคมี ส่วนใหญ่มักเกิดจากสาเหตุนี้ คนไข้มักจะมีอาการหลังได้รับยาเคมีภายในอาทิตย์แรก หากเป็นจากสาเหตุข้อนี้ แนะนำให้ทานน้ำเยอะๆ ล่วงหน้าก่อนได้รับยาเคมีบำบัดเลยคะ จะช่วยให้ยาเคมีบำบัดขับออกจากร่างกายได้เร็วขึ้น จะช่วยลดผลข้างเคียงจากยาได้ นอกจากนี้ คุณหมอมักจะสั่งยาแก้คลื่นไส้อาเจียนให้อยู่แล้วค่ะ แนะนำให้ทานยาก่อนทานอาหารประมาณ 30 นาทีนะคะ นอกจากนี้หากยังมีอาการอยู่ แนะนำให้ทานอาหารมื้อเล็ก ๆ แต่บ่อยมากขึ้น และสุดท้ายเลือกรับประทานอาหารที่สุกและสะอาดนะคะ เพื่อลดโอกาสติดเชื้อลำไส้อักเสบซึ่งอาจจะเป็นอีกสาเหตุของอาการคลื่นไส้อาเจียนเพิ่มขึ้นได้ค่ะ

2. ผลข้างเคียงจากยาที่ให้ก่อนยาเคมีบำบัดโดยเฉพาะสเตียรอยด์ ซึ่งยาอาจจะทำให้อาการโรคกระเพาะเด่นชัดขึ้นได้ค่ะ หากคนไข้มีอาการของโรคกระเพาะอยู่แล้วก่อนได้รับยา แนะนำให้แจ้งคุณหมอผู้ดูแลให้ทราบด้วยนะคะ คุณหมอจะได้จัดยาให้เหมาะสมมากขึ้นค่ะ นอกจากอาการคลื่นไส้อาเจียนแล้ว มักจะมีอาการจุกเสียดแน่นใต้ลิ้นปี่หรือแสบร้อนในทรวงอก หรือปวดท้องใต้ลิ้นปี่ได้ค่ะ ในกรณีนี้นอกจากทานอาหารมื้อเล็กๆและจำนวนมื้อถี่ขึ้นแล้ว แนะนำให้หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดโดยเฉพาะเผ็ดและเปรี้ยวจัด และอาจะต้องทานยารักษากระเพาะอาหารอักเสบเพิ่มเติมระหว่างได้รับยาเคมีด้วยค่ะ

3.ด้านจิตใจ พบได้บ้าง ในคนไข้บางคนตั้งแต่ตื่นเช้ามา หรือมาถึงหน้ารพ.วันที่จะมารับยาก็เกิดอาการอาเจียนเลย ก็เป็นไปได้ค่ะ มักจะเป็นในการรับยาเคมีครั้งที่ 2-3 ขึ้นไป แนะนำให้ทำจิตใจให้สบาย ลดความเครียดความกังวลที่มากเกินไปนะคะ หากยังเครียดอยู่และวิตกกังวลมากอาจจะทานยานอนหลับควบคู่ไปด้วยได้ค่ะ

ผศ. พญ.ศศิธร สุจริตธนะการ
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์